“โรคมะเร็ง” เป็นปัญหาทางสาธารณสุขที่สำคัญของหลายประเทศซึ่งทวีความรุนแรงมากขึ้นทุกปี โดยเฉพาะมะเร็งเต้านมที่พบมากเป็นอันดับหนึ่งของผู้หญิงทั่วโลก รวมถึงผู้หญิงไทย ข้อมูลจากกรมการแพทย์ ในปี 2567 ระบุว่ามีผู้ป่วยมะเร็งเต้านมรายใหม่มากกว่า 20,000 รายต่อปี จำนวนนี้มีผู้เสียชีวิตจากมะเร็งเต้านมประมาณ 4,800 ราย
สำหรับกลุ่มเสี่ยงมะเร็งเต้านมพบในหญิงที่มีอายุมากขึ้น โดยเฉพาะอายุมากกว่า 40 ปีขึ้นไป มีประวัติครอบครัวเป็นมะเร็งเต้านม มะเร็งรังไข่ หรือมีประวัติเคยเป็นมะเร็งเต้านมมาก่อน หรือเคยมีก้อนบริเวณเต้านม ที่ผลการตรวจพบว่าผิดปกติ มีประจำเดือนครั้งแรก ก่อนอายุ 12 ปี หมดประจำเดือนหลังอายุ 55 ปี หรือเคยรับการฉายรังสีบริเวณทรวงอกก่อนอายุ 30 ปี และผู้หญิงที่สูบบุหรี่จัด ดื่มสุรา ไม่ออกกำลังกาย ทั้งยังพบว่าผู้ที่มีอายุ 15 – 49 ปี ที่น้ำหนักตัวเพิ่มขึ้น 10 กิโลกรัม จะมีโอกาสเกิดมะเร็งเต้านมเพิ่มขึ้น 18% ในขณะที่ผู้ชายก็มีสิทธิ์เป็นมะเร็งเต้านมได้ 1 ใน 100 ของผู้ป่วยเป็นมะเร็งเต้านม
วิธีที่ดีที่สุด คือ การคัดกรองด้วยการตรวจเต้านมด้วยตนเอง (Breast self-examination) ซึ่งหญิงที่มีอายุตั้งแต่ 20 ปีขึ้นไป ควรเริ่มฝึกทักษะการตรวจเต้านมด้วยตนเอง เป็นประจำทุกเดือน ซึ่งจะทำให้รู้ถึงสภาพที่เป็นปกติของเต้านม หากเกิดความผิดปกติของเต้านม
สำหรับวิธีการตรวจคัดกรองมะเร็งเต้านมด้วยตนเองนั้น สามารถดูด้วยตา และคลำด้วยมือ ซึ่งการคลำมี 3 วิธี จะเลือกใช้วิธีใดก็ได้ แต่ต้องครอบคลุมเนื้อเต้านมทั้งหมด ทั้งขอบด้านล่างเสื้อชั้นใน บริเวณหัวนม บริเวณใต้รักแร้ และไหปลาร้า อย่ายกนิ้วขึ้นจากเต้านมขณะคลำ
วิธีที่ 1) การคลำในแนวขึ้นลง จากบริเวณกระดูกไหปลาร้าจนถึงด้านล่างของทรวงอก โดยคลำจากใต้รักแร้ หรือตำแหน่งใต้แขนจนถึงฐานของเต้านม แล้วขยับนิ้วทั้งสามคลำในแนวขึ้นลง และสลับกันไปเรื่อยๆ ให้ทั่วทั้งเต้านม 2) การคลำแบบแนวก้นหอย เริ่มคลำจากส่วนบนของเต้านมบริเวณลานหัวนมไปตามแนวก้นหอย จนกระทั่งถึงฐานเต้านม ครอบคลุมถึงบริเวณรักแร้ และไหปลาร้า และ 3) การคลำแบบแนวรูปลิ่ม เริ่มคลำจากส่วนบนของเต้านมบริเวณลานหัวนมจนถึงฐานแล้วกลับขึ้นสู่ยอด อย่างนี้เรื่อยๆ ให้ทั่วทั้งเต้านม ครอบคลุมถึงบริเวณรักแร้ และไหปลาร้า
ทั้งนี้ควรคลำเต้านมโดยใช้ 3 นิ้ว 3 สัมผัส (นิ้วชี้ นิ้วกลาง นิ้วนาง) และกด 3 ระดับ ดังนี้ กดเบา ให้รู้สึกถึงบริเวณใต้ผิวหนัง กดปานปลาง ให้รู้สึกถึงบริเวณกึ่งกลางเนื้อนม และกดหนักให้รู้สึกถึงเนื้อนมใกล้กระดูกอก เมื่อคลำพบก้อนที่โตระยะขนาด 2 – 5 เซนติเมตร อัตราการรอดชีวิตมีถึง ร้อยละ 75 – 90 แต่หากคลำพบก้อนขนาด 5 เซนติเมตรขึ้นไป อัตราการรอดมีเพียงร้อยละ 15 – 30 เท่านั้น
นอกจากการตรวจเต้านมด้วยตัวเองแล้ว สำหรับประชาชนที่มีอายุ 40 ปี ขึ้นไปควรรับการตรวจเต้านมจากบุคลากรทางการแพทย์ ซึ่งทั้งสองวิธีนี้เป็นการคัดกรองเบื้องต้น เพื่อให้สามารถพบมะเร็งในระยะเริ่มต้นได้
ข้อมูล : กรมการแพทย์, กรมอนามัย