เคยรู้สึก “ผิดที่ตัวเองรอดมาได้”
ความรู้สึกแบบนี้มีชื่อว่า “Survivor Guilt” หรือความรู้สึกผิดของผู้ที่ “รอดมาได้” ในขณะที่คนอื่นสูญเสีย แม้จะเป็นเรื่องที่เกิดขึ้นได้ตามธรรมชาติ แต่เพื่อนๆ จำเป็นต้องดูแลใจให้ถูกวิธี
Survivor Guilt เกิดขึ้นได้ในสถานการณ์ต่างๆ ได้แก่
- รอดจากอุบัติเหตุ หรือภัยพิบัติ
- หายป่วย แต่คนอื่นเสียชีวิตจากโรคเดียวกัน
- ยังมีงานทำ ในขณะที่เพื่อนร่วมงานถูกเลิกจ้าง
- รู้สึกผิดที่มีชีวิตดีกว่า หรือปลอดภัยกว่าคนอื่น
ยิ่งสถานการณ์ปะทะกันระหว่างไทย–กัมพูชา มีทหารและเจ้าหน้าที่หน้าแนวที่ยืนเคียงบ่าเคียงไหล่สู้รบกับฝ่ายตรงข้ามมาตลอดหลายวัน หลายคนอยู่ร่วมกันในสถานการณ์ตึงเครียด ตั้งแต่การปะทะกันรอบที่ 1 เดือนกรกฎาคม 2568 จนถึงรอบที่ 2 เดือนธันวาคม 2568 นี้ ตลอดเส้นทางการสู้รบ เพื่อนร่วมรบบางคนหายไป ผู้ที่รอดย่อมรู้สึกผิด หรือแม้แต่ผู้ที่ติดตามข่าวสารการสู้รบตลอดเวลา บางคนก็อาจมีความรู้สึกผิดได้ที่ชีวิตของเราปลอดภัย หรือสบายกว่าทหารที่กำลังรบ หรือสบายกว่าครอบครัวของทหารผู้สูญเสีย รวมไปถึงประชาชนเองที่ประสบภัยจากการปะทะกัน ที่หลายคนต้องเสียชีวิต ผู้ที่รอดก็อาจรู้สึกผิดได้ เพราะคนนั้นอาจเป็นคนในครอบครัว หรือเพื่อนที่เรารัก
“Survivor Guilt” เป็นภาวะที่เกิดขึ้นได้จริง ไม่ใช่เรื่องแปลกเลยนะ แต่ก็ต้องดูแลจิตใจตัวเองด้วย ไม่ให้ความรู้สึกนี้รุนแรงมากจนใจเกินรับไหว
สำหรับอาการและสัญญาณที่พบนั้น
o จะเป็นอาการคิดวนซ้ำว่า “ทำไมต้องเป็นฉันที่รอด”
o หรือคิดว่า “ถ้าหากว่า…” หมกมุ่นกับการแก้ไขอดีต “ถ้าฉันทำแบบนั้น เรื่องคงไม่เกิด”
o หรือรู้สึกไม่มีค่า ไม่คู่ควรกับชีวิตหรือความสำเร็จ
o ส่วนอาการทางกาย จะนอนไม่หลับ ฝันร้าย ใจสั่น ปวดท้อง
ทำไมเรารู้สึกแบบนั้นล่ะ เพราะเกิดจาก “การบิดเบือนทางความคิด” นั่นเอง จากอคติย้อนหลัง คิดว่าตอนนั้น “ควรรู้” ทั้งที่จริงๆ ไม่อาจรู้ได้ หรือยึดว่าต้องควบคุมได้ โทษตัวเองง่ายกว่าการยอมรับว่าควบคุมอะไรไม่ได้ และบาดแผลทางศีลธรรม คิดว่า “ช่วยเขาไม่ได้ = ฉันเป็นคนแย่”
วิธีรับมืออย่างถูกวิธี คือให้เราหยุดความคิด “ถ้าหากว่า…” เสีย เปลี่ยนเป็น “ตอนนั้นฉันไม่อาจรู้ได้จริงๆ” และอนุญาตให้ตัวเองเศร้า อย่าปิดบังความเจ็บปวดด้วยความรู้สึกผิด สร้างความหมายใหม่ เปลี่ยนความสูญเสียเป็นแรงช่วยคนอื่น
เมตตาต่อตัวเองนะเพื่อน ถอยออกมา และลองมองในมุมคนนอก ถ้าเพื่อนเราเจอสถานการณ์เดียวกัน…เราจะโทษเขาไหม อย่างไรก็ตาม หากอาการรุนแรงและกระทบชีวิตประจำวัน โทรปรึกษาสายด่วนสุขภาพจิต 1323 ตลอด 24 ชม.
ที่มา : กรมสุขภาพจิต