“ต่อมลูกหมากโต” ภัยสุขภาพผู้ชาย แพทย์ย้ำต้องตรวจสุขภาพประจำปีลดความเสี่ยง พร้อมเผยนวัตกรรมผ่าตัดรักษา “UROLIFT”
“โรคต่อมลูกหมากโต พบได้ถึง 50% ในผู้ชายอายุ 60 ปีขึ้นไป และถึง 80% ในผู้ชายอายุ 70 ปีขึ้นไป” นพ.สุวาณิช เตรียมชาญชูชัย รองประธานเจ้าหน้าที่บริหาร บริษัท โรงพยาบาลวิมุต โฮลดิ้ง จำกัด ระบุว่า เพศชายมีความเสี่ยงต่อหลากหลายโรคที่มีความซับซ้อน โดยเฉพาะเมื่ออายุมากขึ้น ซึ่งภาวะต่อมลูกหมากโต หรือ BPH (Benign Prostate Hyperplasia) เป็นอีกหนึ่งภัยเงียบที่ส่งผลกระทบต่อการใช้ชีวิตของผู้ชายทั่วโลกอย่างมาก จึงอยากสร้างความตระหนักรู้ถึงภัยของโรคนี้ที่ถึงแม้ไม่ได้เป็นโรคร้ายแรงจนทำให้เสียชีวิต แต่อาการแทรกซ้อนจากโรคนี้ ทำให้ผู้ชายเสี่ยงต่อการเสียชีวิตได้เช่นกัน ข้อมูลจากสำนักงานสถิติแห่งชาติ ชี้ให้เห็นว่า ผู้ชายมีอายุเฉลี่ยที่ 73.5 ปี ในขณะที่ผู้หญิงมีอายุเฉลี่ยถึง 80.5 ปี ซึ่งมาจากหลายปัจจัย แต่หนึ่งในนั้น คือโรคเรื้อรังจากพฤติกรรมและโรคเฉพาะทาง โดยเฉพาะความผิดปกติของต่อมลูกหมากและมะเร็งต่อมลูกหมาก ที่ชายไทยเป็นจำนวนมาก
นพ.วรพงษ์ เลิศวีระศิริกุล หัวหน้าศูนย์ระบบทางเดินปัสสาวะ โรงพยาบาลวิมุต อธิบายว่า โรคต่อมลูกหมากโต คือ ภาวะที่ต่อมลูกหมาก ซึ่งหุ้มอยู่ล้อมรอบท่อปัสสาวะ มีขนาดใหญ่ขึ้นจนไปเบียดท่อปัสสาวะให้แคบลง ทำให้เกิดปัญหาอาการปัสสาวะผิดปกติ ไม่ว่าจะเป็น ปัสสาวะลำบาก ต้องเบ่ง ไม่พุ่ง ปัสสาวะไม่สุด ปัสสาวะไม่ออก ปัสสาวะบ่อย ต้องลุกมาปัสสาวะกลางดึกหลายครั้ง รวมถึงการกลั้นปัสสาวะไม่อยู่ หากมีอาการเหล่านี้ ควรพบแพทย์ เพื่อรีบหาแนวทางการรักษาที่เหมาะสม เพราะการปล่อยทิ้งไว้ อาจนำไปสู่ภาวะแทรกซ้อนต่างๆ เช่น การติดเชื้อในระบบทางเดินปัสสาวะ ปัสสาวะเป็นเลือด นิ่วในกระเพาะปัสสาวะ หรือส่งผลกระทบต่อการทำงานของไตได้ เป็นต้น
ทางด้าน นพ.ดนัยพันธ์ อัครสกุล แพทย์ผู้ชำนาญการศัลยศาสตร์ทางเดินปัสสาวะ กล่าวว่า โรคต่อมลูกหมากโตเป็นปัญหาสุขภาพที่สัมพันธ์กับอายุที่มากขึ้น นับเป็นโรคที่เราป้องกันไม่ได้ แต่ปัจจุบันความก้าวหน้าทางการแพทย์ ทำให้เรามีแนวทางการรักษาที่ปลอดภัยและฟื้นตัวได้เร็ว แต่ต้องพบแพทย์เพื่อตรวจต่อมลูกหมากเป็นประจำทุกปีสำหรับผู้ชายที่มีอายุ 50 ปีขึ้นไป เพราะนอกจากโรคต่อมลูกหมากโตแล้ว มะเร็งต่อมลูกหมากก็เป็นอีกหนึ่งภัยร้ายที่ไม่ควรมองข้าม เพราะถือเป็นมะเร็งอันดับ 4 ที่พบได้ในเพศชาย ซึ่งมะเร็งต่อมลูกหมากในระยะแรกอาจไม่มีอาการชัดเจน มักตรวจพบได้จากการตรวจสุขภาพหรือการตรวจสารบ่งชี้มะเร็งต่อมลูกหมากในเลือด (serum PSA) ที่มีค่าสูงเกินปกติ เมื่อเซลล์มะเร็งขยายตัวจนเบียดท่อปัสสาวะ อาจทำให้มีปัญหาในการปัสสาวะ เช่น ปัสสาวะลำบาก ปัสสาวะไม่พุ่ง กลั้นปัสสาวะไม่อยู่ มีอาการปวดแสบเวลาปัสสาวะ หรือมีเลือดปนมากับปัสสาวะและอสุจิ ซึ่งเป็นอาการที่คล้ายกับโรคต่อมลูกหมากโต
ทั้งนี้ต่อมลูกหมากโตไม่ใช่ปัจจัยเสี่ยงที่ทำให้เกิดมะเร็ง คนที่เป็นต่อมลูกหมากโต จะมีโอกาสเป็นมะเร็งต่อมลูกหมากอยู่ประมาณ 20% เมื่อปัสสาวะไม่สามารถออกได้หมด แบคทีเรียก็สะสมและเพิ่มความเสี่ยงในการติดเชื้อ บางกรณีอาจเกิดนิ่วในกระเพาะปัสสาวะ ที่สำคัญคือการปล่อยให้กระเพาะปัสสาวะอักเสบและไตเสื่อมลงจนเกิดความเสียหายถาวร ดังนั้นหากมีอาการปัสสาวะผิดปกติ ผู้ชายไม่ควรอดทนหรือนิ่งนอนใจ ควรปรึกษาแพทย์เพื่อตรวจวินิจฉัยให้ชัดเจนจะดีที่สุด
จากสถานการณ์ความเสี่ยงดังกล่าวรพ.วิมุตได้เปิด “ศูนย์ระบบทางเดินปัสสาวะ” (Urology Center) โดยนำนวัตกรรม UROLIFT มาใช้ในโรงพยาบาลเป็นแห่งแรกๆ ในประเทศไทย โดยมีแนวทางในการรักษาต่อมลูกหมากโต ได้แก่ การรักษาด้วยยาในกลุ่มคลายกล้ามเนื้อบริเวณต่อมลูกหมาก (alpha-blocker) และกลุ่มลดขนาดต่อมลูกหมาก
หากการรักษาด้วยยาแล้วยังไม่ได้ผลที่น่าพอใจหรือมีภาวะแทรกซ้อน แพทย์จะแนะนำให้ทำการผ่าตัด โดยส่วนมากจะทำผ่านการส่องกล้องผ่านท่อปัสสาวะ ใช้เวลาพักฟื้นสั้น โดยวิธีที่เป็นที่นิยมในปัจจุบัน ได้แก่
1. TURP (Transurethral Resection of Prostate) เป็นการผ่าตัดโดยใช้หัวตัดไฟฟ้า ถือเป็นวิธีที่แพร่หลายที่สุด ใช้เวลาพักฟื้น 2-3 วัน เหมาะกับต่อมลูกหมากโตขนาดปานกลางถึงใหญ่
2. Laser Prostate เป็นการผ่าตัดโดยใช้เลเซอร์ เหมาะสำหรับต่อมลูกหมากที่มีขนาดใหญ่ขึ้น ใช้เวลาพักฟื้น 1-2 วัน 3. Water Vapor Therapy เป็นการผ่าตัดด้วยระบบไอน้ำ ซึ่งเป็นเทคโนโลยีใหม่ที่รักษาโดยการฉีดไอน้ำที่มีอุณหภูมิ 103 องศาเซลเซียสเข้าไปที่เซลล์ต่อมลูกหมากเพื่อทำลายเนื้อเยื่อในต่อมลูกหมาก เหมาะสำหรับต่อมลูกหมากขนาดเล็กถึงปานกลาง มีข้อดีเรื่องระยะการพักฟื้นที่สั้นกว่าไม่ต้องนอนรพ.และพักไม่เกิน 1 วัน
และล่าสุดมีแนวทางการรักษาด้วยนวัตกรรมใหม่ซึ่งรพ.วิมุตนำมาใช้ เรียกว่า UROLIFT (ยูโรลิฟต์) ซึ่งใช้อุปกรณ์ขนาดเล็กมากมายึดติดกับต่อมลูกหมากถาวรเพื่อดึงเนื้อเยื่อให้ถ่างออกจากท่อปัสสาวะ UROLIFT เป็นวิธีการรักษาโรคต่อมลูกหมากโตที่ได้รับการอนุมัติจากองค์การอาหารและยาสหรัฐ (FDA) ตั้งแต่ปี 2556 และได้รับการอนุมัติจาก อย. ไทยเมื่อเดือนกุมภาพันธ์ 2567 โดยใช้เวลาผ่าตัด 30 นาทีถึง 1 ชั่วโมง ข้อดีคือเป็นหัตถการที่แก้ไขปัญหาการปัสสาวะได้อย่างรวดเร็ว ไม่ส่งผลกระทบต่อสุขภาพทางเพศ ไม่ต้องนอนโรงพยาบาล ทั้งนี้ แนวทางการรักษาจะขึ้นอยู่กับดุลยพินิจของแพทย์ว่าผู้ป่วยเหมาะสำหรับการผ่าตัดแบบใด
ทั้งนี้ รพ.วิมุต ให้คำแนะนำเคล็ดลับดูแลสุขภาพผู้ชาย “4 เริ่มและ 4 เลิก” เคล็ดลับ 4 เริ่ม คือ
1. เริ่มตรวจสุขภาพประจำปี โดยเฉพาะผู้ชายอายุ 50 ปีขึ้นไป
2. เริ่มออกกำลังกายสม่ำเสมอ เพราะการออกกำลังกายช่วยเสริมสร้างระบบทางเดินปัสสาวะและสุขภาพเพศชายโดยรวม
3. เริ่มการรับประทานอาหารที่มีประโยชน์ ดื่มน้ำอย่างเพียงพอจะส่งเสริมการทำงานของระบบทางเดินปัสสาวะ
4. เริ่มรักษาน้ำหนักตัวที่เหมาะสม ช่วยลดความเสี่ยงของโรคต่อมลูกหมากโตและปัญหาสุขภาพอื่นๆ
ส่วนเคล็ดลับ 4 เลิก ประกอบด้วย
1. เลิกบุหรี่ บุหรี่มีสารเคมีที่ทำลายสุขภาพทุกส่วนของร่างกาย
2. เลิกดื่มแอลกอฮอล์ในปริมาณที่มากเกินไป
3. เลิกรับประทานอาหารที่มีไขมันและน้ำตาลสูง
4. เลิกนอนดึก การนอนไม่พอเพียงทำให้ร่างกายอ่อนแอและเสี่ยงต่อโรค