คือ ความสบายกายสบายใจ เป็นความหมายของ “ความสุข”ตามพจนานุกรม แล้วตรงไหนจุดไหนคือความสบายกายสบายใจ แต่ละคนคงแตกต่างกันไป อยู่ที่การให้นิยามของความสุข ไม่แน่เสมอไปที่คนมีพร้อมทุกสิ่งจะมีความสุขเสมอ ขึ้นกับว่าใครให้ความหมายของชีวิตอย่างไร อยู่ที่ภายในเติมเต็มหรือไม่ เพราะความสุขกับความทุกข์อยู่คู่กันเสมอ เพราะทุกข์เกิดได้ทั้งจากปัจจัยภายนอก เช่น ปัญหาชีวิต โรคภัยไข้เจ็บ และมาจากภายในของเราเองจากความคิด ความรู้สึก ทัศนคติ แต่การเห็นทุกข์ใหญ่โตจนมองข้ามความสุขที่เข้ามาก็เท่ากับเรากำลังหันหมัดชกเข้าหาตัวเอง
คนแบบไหนเป็นคนที่มีความสุข? ผู้ที่มีความสุขจะมีสุขภาพจิตที่ดี มีความมั่นคงทางอารมณ์ ปรับตัวได้ดีต่อการเปลี่ยนแปลง มีความยืดหยุ่นในการรับมือกับความเครียด แน่นอนว่าช่วยให้ห่างไกลต่างๆ ทั้งจากโรคซึมเศร้า โรควิตกกังวล และโรคเครียด ดังนั้นจึงต้องหมั่นดูแลสุขภาพจิตให้แข็งแรงอยู่เสมอ เช่น ฝึกสมาธิ ฝึกสติ หลีกเลี่ยงการเสพสื่อที่ก่อให้เกิดความเครียด เป็นต้น และมองโลกในแง่ดี คิดบวก ยอมรับความจริงที่เกิดขึ้น รู้จักปล่อยวาง รู้จักให้อภัย รู้จักช่วยเหลือผู้อื่น การช่วยเหลือผู้อื่นทำให้รู้สึกมีคุณค่า และมีความสุข
ด้านความสัมพันธ์ ความสุขสัมพันธ์กับความสัมพันธ์กับคนรอบข้าง คนที่มีความสัมพันธ์ที่ดีกับคนรอบข้างจะมีแนวโน้มที่จะมีความสุขมากกว่าคนที่มีความสัมพันธ์ที่ไม่ดี เช่น ใช้เวลากับคนที่รัก เพราะความรักเป็นพื้นฐานสำคัญของความสุข การมีความสัมพันธ์ที่ดีกับคนที่รักทำให้รู้สึกอบอุ่น ปลอดภัย และมีความสุข
ด้านเป้าหมายในชีวิต คนที่มีเป้าหมายในชีวิตมักจะมีความสุขมากกว่าคนที่ไม่มีเป้าหมายในชีวิต ดังนั้นควรตั้งเป้าหมายในชีวิตและพยายามทำให้บรรลุเป้าหมายนั้น เช่น ตั้งเป้าหมายในการทำงาน ตั้งเป้าหมายในการเรียน ตั้งเป้าหมายในการช่วยเหลือผู้อื่นเพื่อชีวิตที่มีความหมาย เป็นต้น
ด้านสิ่งแวดล้อม สภาพแวดล้อมรอบตัวก็มีส่วนสำคัญต่อความสุข สภาพแวดล้อมที่ดีและน่าอยู่จะช่วยให้มีความสุขมากขึ้น ควรสร้างสภาพแวดล้อมที่ดีรอบตัว เช่น ตกแต่งบ้านให้น่าอยู่ ปลูกต้นไม้รอบบ้าน เป็นต้น
ด้านภายใน ความสุขที่แท้จริงไม่ได้อยู่ที่สิ่งภายนอก แต่อยู่ที่ตัวเราเอง ความสุขที่แท้จริงเกิดจากความสงบภายใน ความสงบภายในเกิดจากการที่รู้จักตัวเอง เข้าใจตัวเอง และยอมรับตัวเอง ซึ่งต้องฝึกฝน เช่น ฝึกการเจริญสติ ฝึกการยอมรับ เป็นต้น นอกจากนี้ ควรทำในสิ่งที่รัก การทำในสิ่งที่รักจะทำให้รู้สึกสนุก เพลิดเพลิน และมีความสุข
ความสุข ไม่ได้อยู่ที่สิ่งภายนอก แต่อยู่ที่ตัวเราเอง เพียงแค่รู้จักมองหา และใส่ใจความสุขเล็กๆ น้อยๆ รอบตัวก็จะมีความสุขมากขึ้นได้ เช่น ตื่นนอนมาเห็นแสงแดดยามเช้า การได้กินอาหารอร่อยๆ การได้ใช้เวลากับครอบครัวและเพื่อนฝูง การได้ทำงานหรือทำกิจกรรมที่ชื่นชอบ การได้ช่วยเหลือผู้อื่น การได้เรียนรู้สิ่งใหม่ๆ
สำหรับคำแนะนำในการแสวงหาความสุข ควรทำอย่างสม่ำเสมอ และควรเริ่มจากสิ่งเล็กๆ น้อยๆ ใกล้ตัวก่อน ไม่จำเป็นต้องรอให้ทุกอย่างสมบูรณ์แบบก่อน จึงจะเริ่มแสวงหาความสุข เพียงแค่รู้จักมองหาและใส่ใจความสุขเล็กๆ น้อยๆ รอบตัวก็จะมีความสุขมากขึ้นได้
ทั้งนี้มีกิจกรรมต่างๆ ที่ส่งเสริมความสุข เช่น การใช้เวลากับธรรมชาติอย่างการเดินป่า นั่งสมาธิ ฟังเสียงนกร้อง ทำให้รู้สึกผ่อนคลาย สบายใจ และมีความสุข, การสร้างสรรค์ผลงาน เช่น การวาดรูป เขียนหนังสือ แต่งเพลง ทำให้รู้สึกภูมิใจ ประสบความสำเร็จ และมีความสุข, การช่วยเหลือผู้อื่น การช่วยเหลือผู้อื่นทำให้รู้สึกมีคุณค่า และมีความสุข
ที่มา : ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.อภิชญา ไชยวุฒิกรณ์วานิช อาจารย์ประจำแขนงวิชาจิตวิทยาสังคม คณะจิตวิทยา จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย